Urząd Kontroli Celno-Skarbowej (dawny Urząd Kontroli Skarbowej - UKS)
W Polsce jest 16 urzędów celno-skarbowych. Pomimo podobnej nazwy, nie należy ich mylić ze zwykłymi urzędami skarbowymi. Kontrole wykonywane przez urzędy celno-skarbowe wykonywane są bowiem nie na podstawie ustawy Ordynacja Podatkowa, lecz Działu V ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. O ile urzędy skarbowe przeznaczone są przede wszystkim do obsługi podatników to urzędy celno-skarbowe są wyspecjalizowane do prowadzenia kontroli, w tym do walki z przestępczością gospodarczą. Dlatego też kontrole prowadzane przez urzędy celno-skarbowe mają nieco inny charakter od tych prowadzonych przez urzędy skarbowe i dotyczą zazwyczaj większych kwot.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na małą skalę raczej nie spotkają się z wizytą pracowników urzędu celno-skarbowego. Kontrole przeprowadzane przez ten urząd odbywają się często na podstawie informacji uzyskanych z wywiadu skarbowego (o którym poniżej), policji, prokuratury a z tego co zauważyłem przede wszystkim z informacji uzyskanych od generalnego inspektora kontroli finansowej. W myśl zawartych porozumień urzędy skarbowe przekazują do urzędów celno-skarbowych sprawy, z którymi mogą sobie nie poradzić.
Jeśli chodzi o organizację wewnętrzną urzędów celno-skrbowych to podstawowymi komórkami są działy kontroli. To w nich zatrudnieni są pracownicy i funkcjonariusze zajmujący się prowadzeniem kontroli celno-skarbowej i postępowań podatkowych. Oprócz tego istnieją komórki wywiadu skarbowego, odziały realizacyjne, działy analiz
Czym zajmuje się wywiad skarbowy?
Głównym jego zadaniem jest zbieranie informacji. Na podstawie tych informacji wywiad przygotowuje wnioski o wszczęcie kontroli celno-skarbowej wobec danego podmiotu. Co ciekawe, informacje zawarte w tych wnioskach nie są włączane do akt postępowania. Oznacza to że jeśli przeglądają Państwo akta kontroli to nie znajdą tam Państwo wszystkich informacji jakie na wasz temat zgromadził urząd. W trakcie postępowań kontrolnych prowadzonej przez dział kontroli ludzie z wywiadu pomagają np. w ustaleniu miejsce pobytu konkretnej osoby. Teoretycznie wywiad skarbowy ma szerokie uprawnienia.
Zgodnie z ustawą, w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw skarbowych lub przestępstw wywiad skarbowy może:
- w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych obserwować i rejestrować przy użyciu środków technicznych obraz zdarzeń w miejscach publicznych oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom,
- mieć udostępniane dane telekomunikacyjne, dane identyfikujące podmiot korzystający z usług pocztowych oraz dotyczące faktu, okoliczności świadczenia usług pocztowych lub korzystania z tych usług oraz może je przetwarzać,
- prowadzić kontrolę operacyjną (kontrola operacyjna jest prowadzona niejawnie i polega na kontrolowaniu treści korespondencji, kontrolowaniu zawartości przesyłek, stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności obrazu, treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych przy pomocy sieci telekomunikacyjnych).
Jeśli chodzi o podsłuchy to z tego co zauważyłem w praktyce jest to rzadko stosowane (przez wywiad skarbowy). W większości przypadków (pracownicy wywiadu) polegają na informacjach przekazywanych przez policję. Niestety moja wiedza na ten temat nie jest pełna. Praktyczne aspekty funkcjonowania wywiadu skarbowego – nawet dla pozostałych pracowników kontroli skarbowej nie są do końca jasne. W każdym razie podsłuchy, mimo że zakładane przez policję a nie przez wywiad skarbowy, są stosowane dosyć masowo.
Czym się zajmuje oddział realizacyjny urzędu celno-skarbowego
W strukturach niektórych Urzędów Celno-Skarbowych znajdują się też komórki, których przeznaczeniem jest ochrona fizyczna i techniczna pracowników Krajowej Administracji Skarbowej. Ludzie zatrudnieni w działach realizacyjnych mają prawo do użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.
Podsumowanie
W skrócie to tyle jeśli chodzi o główne organy podatkowe i skarbowe. Pominąłem Ministerstwo Finansów (a dokładnie Ministra Finansów i Szefa Krajowej Administracji Skarbowej), które funkcjonuje w niektórych przypadkach jako organ podatkowy i skarbowy. W 98% przypadków postępowań podatkowych i kontrolnych podatnicy mają jednak do czynienia z trzema opisanymi powyżej urzędami. Także zaprezentowany podział na organy podatkowe I i II instancji nie dotyczy wszystkich przypadków. Istniejąc bowiem tzw. tryby nadzwyczajne postępowań podatkowych, dla których organami podatkowymi zarówno I jak i II instancji mogą być w zależności od okoliczności: Naczelnik Urzędu Skarbowego Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej albo Minister Finansów. Ale to już wyższa matematyka:-).
